Witamina D3 pełni fundamentalną rolę w regulowaniu przemian wapnia i fosforu w organizmie. Może być pochodzenia endogennego - powstaje w skórze człowieka pod wpływem promieni ultrafioletowych. Jest jeszcze wówczas nieczynna, przemianom chemicznym ulega dopiero w wątrobie, następnie w nerkach. Może być również pochodzenia egzogennego - dostarczana jest bowiem z pokarmami. Pod wpływem działania kwasów żółciowych wchłaniana jest z układu pokarmowego. Ulega przemianom metabolicznym w wątrobie i nerkach i jako bardzo aktywny metabolit dostarczana jest przez krew na narządów wewnętrznych. Witamina D3 wpływa na wchłanianie wapnia i fosforu z układu pokarmowego oraz mineralizację kości.
Niedobór witaminy D3 u małych dzieci
Największe zapotrzebowanie na witaminę D3 istnieje w okresie wzrostu. Jej niedobór w okresie od 3 miesiąca do 2 roku życia powoduje u dzieci krzywicę. Już w okresie noworodkowym można stwierdzić niski poziom witaminy D3 z powodu jej niedoboru u matki w okresie ciąży. W klimacie, w którym żyjemy, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym dawka prowitaminy powstająca w skórze pod wpływem promieni słonecznych jest zwykle niewielka. Ponadto pokarm, które otrzymuje niemowlę jest najczęściej ubogi w witaminę D3. Do tego dochodzą infekcje i zakażenia, które sprzyjają niedoborom tej witaminy. Konsekwencje mogą być bardzo poważne. Może bowiem dojść do zaburzeń uwapnienia kości, zwłaszcza kości czaszki i kości długich.
Objawy krzywicy:
- Miękkość kości potylicy, uginające się pod uciskiem. Pocenie się potylicy.
- Powiększone, trudno zrastające się ciemiączko.
- Powiększenie obwodu czaszki, w której gromadzi się nieprawidłowa tkanka, przybieranie przez czaszkę kwadratowego kształtu.
- Zmniejszony obwód klatki piersiowej, zgrubienia w okolicy żeber, zniekształcenie klatki piersiowej w późniejszym okresie.
- Opóźnione wyrzynanie zębów, często w nieprawidłowej kolejności.
- Wygięcie kręgosłupa ku tyłowi w odcinku lędźwiowym.
- Wygięcie kości udowych na zewnątrz podczas chodzenia.
- Wiotkie mięśnie np. powłok brzusznych, brzuch wzdęty, rozlany.
- Koślawe, szpotawe kolana, kaczkowaty chód, wady postawy i zniekształcenia układu kostnego.
Czy krzywicę można leczyć?
Leczenie krzywicy u dzieci polega na podawaniu witaminy D w dawkach przewlekłych przez 6-8 tygodni lub jednorazowo dawkę uderzeniową. Pierwszym znakiem postępu w leczeniu krzywicy jest twardnienie kości potylicy. Zdarza się, że może dojść do samoistnego wyleczenia krzywicy poprzez częste wychodzenie z dzieckiem na słońce oraz dbanie o właściwą dietę. Zaleca się jednak stosowanie odpowiednich preparatów witaminy D3 od 3 tygodnia życia do 2 roku życia. W okresie jesienno-zimowym witaminę D3 podajemy dzieciom do piątego roku życia.
Przyczyny niedoboru witaminy D u osób dorosłych
Stany niedoboru witaminy D u osób dorosłych spowodowane są najczęściej niedostateczną syntezą witaminy D w skórze, niedostateczną jej podażą z pokarmami, zaburzeniami trawienia lub wchłaniania pokarmów oraz hamowaniem aktywności metabolitów przez niektóre leki np. przeciwpadaczkowe. Spadek witaminy D w organizmie może być spowodowany również przez niektóre choroby np. białkomocz typu nerczycowego lub schyłkową niewydolność nerek.
Niedobór witaminy D3 u osób dorosłych wywołuje osteoporozę czyli ubytek kości, rozmiękanie kości spowodowane niedostateczną ich mineralizacją, złamania, skrzywienia, bóle kostne i mięśniowe, osłabienie mięśni, zaburzenia układu nerwowego, spadek odporności, choroby autoimmunologiczne.
Dlaczego witamina D3 jest tak ważna dla naszego organizmu?
- Wpływa na mineralizację kości, chroni przed próchnicą.
- Działa mobilizująco na układ odpornościowy.
- Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
- Zapobiega powstawaniu komórek rakowych.
- Wzmacnia mięśnie
- Wywiera korzystny wpływ na układ nerwowy. Regeneruje neurony.
- Wpływa na prace układu hormonalno-enzymatycznego, regulującego objętość krążącej krwi oraz ilość jonów sodu i potasu.
- Pozytywnie wpływa na rozrodczość, hamuje rozrost endometrium
- Przyczynia się do regeneracji wątroby.
Dobowe zapotrzebowanie na witaminę D według Instytutu Żywności i Żywienia
- niemowlęta: norma zalecana 20 µg, poziom bezpieczny 10 µg
- dzieci (1-9 roku życia): 15 µg, poziom bezpieczny 10 µg
- młodzież i osoby po 60 roku życia: 10 µg, poziom bezpieczny 5 µg
Źródła pokarmowe witaminy D: ryby (np. węgorz, łosoś, tuńczyk dorsz, śledź, sardynki, makrela), tran, wątroba, żółtko jaj, ser żółty.
